Badaj znamiona! Masz znamiona barwnikowe, potocznie nazywane pieprzykami? Nie ryzykuj! Czerniak jest wyleczalny tylko wtedy, gdy jest bardzo wcześnie rozpoznany! A wczesne rozpoznanie możliwe jest przy zbadaniu znamion dermatoskopem.
Każdy z nas posiada na skórze mniejsze lub większe znamiona, czy każdy powinien się badać?
Duża część znamion nie wymaga żadnego działania ani regularnych badań dermatoskopem, jednak, należy się dowiedzieć czy znamiona które w danej chwili mamy na skórze wymagają okresowej obserwacji u dermatologa, czy są wskazania do ich usunięcia i czy usunięcie należy zaplanować czy też wykonać jak najszybciej (w takich sytuacjach kieruję od razu do poradni chirurgii onkologicznej).
Dlaczego należy badać znamiona?
Ponieważ w komórek budujących znamię barwnikowe może rozwinąć się czerniak, który jest bardzo złośliwym nowotworem skóry, wyleczalnym tylko we wczesnej fazie rozwoju. Niektóre osoby są bardziej narażone na zachorowanie, osoby u których występują czynniki ryzyka. Płeć nie ma żadnego znaczenia, chorują zarówno kobiety jak mężczyźni, na szczęście niezmiernie rzadko dotyczy dzieci przed okresem dojrzewania.
Czynniki ryzyka – obowiązkowe regularne badanie znamion 1 raz w roku lub 2 razy w roku.
- Osoby u których w rodzinie wystąpił czerniak
- Osoby z usuniętym czerniakiem lub rakiem skóry
- Osoby z bardzo jasną karnacją które robią się czerwone na słońcu (osoby rude, jasny blond)
- Osoby które mają liczne drobne znamiona oraz pojedyncze znamiona różnej wielkości i kształtu, nieregularnego kształtu
- Osoby które były poparzone przez słońce, także w dzieciństwie
- Osoby często opalające się, korzystające z solarium i pracujące na słońcu
- Osoby posiadające duże znamię od urodzenia
- Osoby posiadające znamię stale drażnione np. gumką od bielizny, w okolicy depilowanej, na głowie
Na co zwracać uwagę? Jak najszybciej umów się do dermatologa jeżeli:
- Znamię nagle zmieniło swój wygląd, kształt, powiększa się, zmienia barwę, powstaje na nim jakaś nierówność lub guzek
- Znamię stało się niesymetryczne
- W obrębie znamienia doszło do ubytku, krwawienia czy świądu
- Na skórze powstało nagle nowe znamię, różniące się zdecydowaniem wyglądem od istniejących od dawna znamion
- Na skórze powstał niebolesny czerwonawy guzek (bardzo niebezpieczna odmiana bezbarwnikowa! Trudniejsza do rozpoznania)
- Wokół znamienia pojawiła się czerwona obwódka
Czy lokalizacja znamienia ma znaczenie?
Statystyki pokazują, że u mężczyzn czerniak częściej występuje na tułowiu i na głowie, natomiast u kobiet na kończynach dolnych, może jednak powstać w dowolnej okolicy ciała. U mężczyzn choroba przebiega bardziej agresywnie, ponieważ lokalizacja na tułowiu i głowie sprzyja szybszym przerzutom. W zdecydowanie rzadszych przypadkach czerniak lokalizuje się pod płytką paznokciową.
Na czym polega badanie dermatoskopem?
Dermatoskop jest przyrządem optycznym, który umożliwia ocenę struktur skóry i znamienia, niewidocznych okiem nieuzbrojonym. Dermatolog ocenia rozmiar, symetrię, wyrazistość brzegów, kolor, struktury budujące znamię i na tej podstawie oblicza wskaźnik ryzyka, czyli stwierdza, czy znamię nie wymaga żadnego działania, czy wymaga obserwacji lub czy jest bardzo podejrzane albo jest to już czerniak. Doświadczony dermatolog nie potrzebuje do tego celu kalkulatora, oblicza ten wskaźnik głowie i udziela dalszych zaleceń.
Pamiętaj! Badanie jest bezbolesne i trwa „chwilę” a znaczy tak wiele, ponieważ pozwala wykryć czerniaka już we wczesnej fazie z 90% dokładnością!
! Znamiona barwnikowe ZAWSZE usuwa się chirurgicznie, w całości, a usunięte znamię musi być zbadane histopatologicznie (pod mikroskopem). Otrzymany wynik mówi o tym jakiego typu było to znamię i czy jest konieczna kontrola. Jeżeli zaistnieje chociażby podejrzenie o czerniaka, lekarz natychmiast kontaktuje się z pacjentem, nie czekając czy stawi się on na planowaną wizytę.
NIGDY nie usuwa się znamion barwnikowych laserem! Nie mrozi się! Nie wypala!
Czy usuwać profilaktycznie znamiona w miejscu stale drażnionym?
Wszystko zależy od tego jakiego typu jest to zmiana. Często przychodzą pacjenci obawiający się o drażnienie „znamienia”, tymczasem stwierdzam, że nie jest to znamię barwnikowe, tylko brodawka albo włókniak, które nie wymagają usuwania, chyba, że ze wskazań estetycznych. Po takiej wiadomości część osób stwierdza, że zmiana im nie przeszkadza a część chciałaby się ich pozbyć bo są zwyczajnie brzydkie. I tutaj najlepiej wykonać elektrokoagulację lub usunąć laserem, zmiana taka nie wymaga badania histopatologicznego. Inaczej jest gdy stwierdzę w dermatoskopie, że jest to znamię barwnikowe i wtedy dalsze postępowanie zależy od wielkości tej zmiany, od jej struktury, tutaj zawsze doradzam indywidualnie.
Podsumowując, apeluję o badanie znamion, szczególnie do osób z grupy ryzyka. Apeluję też o używanie filtrów z faktorem SPF 50 i nie bagatelizowanie zaleceń dermatologa odnośnie ochrony przeciwsłonecznej! O bezpiecznym przebywaniu na słońcu napiszę w kolejnym odcinku.
